De redactie van biografieportaal.nl stelde me enkele vragen, die ik graag beantwoordde.
Wat is de beste biografie die je ooit las?
Frits van Oostrom, Maerlants wereld. Velen die niet de minsten zijn denken er vast anders over, maar ik beschouw dit boek als een biografie en aarzel niet het op nummer één van mijn persoonlijke hitlijst te plaatsen. Toen het in maart 1996 verscheen (bij Prometheus), kocht ik het meteen. Het was goed voor een dikke week leesgenot. Later dat jaar werd het boek bekroond met de AKO Literatuur Prijs. Maerlants wereld stelt eisen aan lezers; zij krijgen een stevige portie geleerdheid opgediend. Maar Van Oostroms bevlogen stijl, zijn tintelende taalplezier — Maerlants wereld is een boek over een schrijver maar ook van een schrijver — zorgt ervoor dat het allemaal verteerbaar blijft.
Wat sprak je aan in die biografie?
Mijn antwoord begint met een bekentenis: ik heb sociologie gestudeerd. Op dat verleden kijk ik lang niet altijd met genoegen terug. Maar wel als het gaat om het plankje in mijn boekenkast waarop ik het etiket ‘favoriete vakliteratuurʼ plakte. Op dat plankje stond onder meer The Sociological Imagination van de Amerikaanse socioloog C. Wright Mills (oorspronkelijk verschenen in 1959; daarna nog een paar keer herdrukt). Mills betoogt in dit boek dat sociologen pas inzicht kunnen verschaffen in de handel en wandel van mensen als zij verhelderen hoe de levens van die mensen zijn ingebed in de kleinere en grotere historisch-maatschappelijke verbanden waarvan zij deel uitmaken. Hij spoort sociologen aan het biografisch genre te beoefenen. Een kleine veertig jaar geleden moet ik dit voor het eerst hebben gelezen. Ik was meteen overtuigd. Sindsdien ga ik door het leven als een liefhebber van ‘de biografie als een vorm van historische-sociologiebeoefeningʼ. En ook, zoveel zal duidelijk zijn, als een ‘context-freakʼ. Wel, een context-freak is bij Maerlants wereld aan het goede adres. De titel zegt het al: Van Oostrom plaatst Jacob van Maerlant, de belangrijkste Nederlandse auteur uit de Middeleeuwen, in een wereld. Hiertoe is Van Oostrom in staat dankzij zijn sterk ontwikkelde historisch-sociologische verbeeldingskracht, die hem het vermogen schenkt samenhangen te zien.
Wat deed de biografie met je?
Zelfcitaat: ‘Een lezer kan zich verliezen in een boek. Een boek kan een lezer een wereld in sleuren waaruit hij of zij wil noch kan ontsnappen.’ Precies zo ging het. Ik verloor mezelf in Van Oostroms boek. Het sleurde me een wereld in die me pas losliet toen het uit was. Ook overdag nam het boek me in beslag: tijdens de koffie- en lunchpauzes op mijn werk praatte ik, toen ik nog aan het lezen was, over niets anders.
Van wie zou jij een biografie willen lezen of schrijven?
Lezen zou ik graag een biografie van de jongensboekenschrijver J.B. Schuil (1875-1960): bij zijn De Katjangs begon voor mij op de lagere school het ‘gelukscheppend lezenʼ. Had ik daartoe de moed en puf, dan zou ik een biografie van de Tachtiger Willem Paap (1856-1923) willen schrijven. Paap heeft al een biografie, maar de auteur daarvan, Jaap Meijer, benadert de persoon die hij biografeert te weinig met een open blik.
Waarom hou je van ‘De Biografieʼ?
Omdat het genre, mits op een goede manier beoefend, fundamentele vragen helpt te beantwoorden: Wie ben ik? Wie zijn/waren de anderen?
Voor een eerdere versie van dit stuk, zie: biografieportaal.nl.
Jongensboekenschrijver Jouke Broer Schuil overleed op 24 oktober 1960. Lees uit Algemeen Handelsblad: Criticus en schrijver J.B. Schuil overleden.
Zelfcitaat ontleend aan Zeeuws Tijdschrift (2012-7/8):
Over Tachtiger Willem Paap publiceerde ik in Holland Historisch Tijdschrift (2010-3):
Aantekening 7 april 2022: Frits van Oostrom etaleert in zijn Maerlant-biografie (1996) het vermogen om op grond van zijn formidabele kennis samenhangen te zien tussen de ontwikkelingen in het leven van Jacob van Maerlant, zijn hoofdpersoon, en de veranderende wereld om deze hoofdpersoon heen. In zijn tweedelige Van Eeden-biografie (1991-1996) laat Jan Fontijn (†) op dezelfde manier zijn verbeeldingskracht werken, reden waarom de context-freak die ik was en ben gebleven in een interview met hem voor Historisch Nieuwsblad (HN) mijn enthousiasme uitte over die biografie. Het HN-interview (mei 1996) wil ik op deze pagina met u delen.
Aantekening 20 mei 2023: De auteur van Maerlants wereld werd in 1996 beloond met hoge verkoopcijfers. En vervolgens ook met de AKO Literatuur Prijs. Historisch Nieuwsblad liet zich een en ander niet ontgaan (en gaf ook Jan Fontijn nog even het woord):
Biografiebesognes 