Najaar 2017 verscheen de allerlaatste aflevering van Tijdschrift voor Biografie. Dit nummer stond in het teken van het thema ‘emancipatie’. Binnen dit thema nam het blad vier artikelen op. Een daarvan schreef ik: ‘Bevrijding uit het Amsterdamse getto. Thema in het biografisch oeuvre van Joosje Lakmaker’.
Vanaf het einde van de negentiende eeuw, aldus mijn intro, maakten jongeren uit het Amsterdams-Joodse diamantbewerkersmilieu een snelle emancipatie door.
Voor hen betekende dit: wég uit het arme, verkrotte, geestelijk verstikkende ‘getto’, wég uit het ‘rijk vol sloppen’, waar de religie de mensen volgzaam en klein hield. Emancipatie borg ook de mogelijkheid in zich tot culturele ontwikkeling. Muziek en literatuur kwamen binnen bereik. En toneel: rond 1900 schaarden deze Joodse jongeren zich onder de fans van Herman Heijermans en zijn vaste actrice Esther de Boer-van Rijk.
De emancipatie van deze Joodse jongeren is de rode draad in het biografisch oeuvre van Joosje Lakmaker (†). Lakmaker publiceerde in 2008 Voorbij de Blauwbrug, een familiegeschiedenis met haar grootvader Leman Lakmaker in de hoofdrol. Leman Lakmaker (geboren 1885) groeide op in de oude Amsterdamse Jodenbuurt, bevrijdde zich uit dit milieu, brak met de joodse religie en werkte zich in de ‘christelijke’ wereld op tot de middenklasse. Zijn leven eindigde in de gaskamers van de nazi’s, net als dat van bijna alle leden van zijn familie. In een beheerste, zakelijke stijl gaat Joosje Lakmaker de gangen na van deze grootvader. NRC-recensent Elsbeth Etty prees het boek om die stijl: ‘De bijna paradoxale kracht van dit verhaal is, dat je al lezend geneigd bent te vergeten welke doem er over hangt.’
In 2014 volgde Lakmakers tweede boek, Esther de Boer-van Rijk. Hollands populairste actrice. Dit kreeg een opgetogen onthaal van onder anderen Eric Palmen (op biografieportaal). Deze biografie meeslepend te noemen, schreef Palmen, ‘is een understatement’. Joosje Lakmaker, vervolgde hij, is een rasverteller die prachtig schrijft, met een scherp oog voor én het sprekende detail én de historische context waarin het leven van Esther de Boer-van Rijk zich heeft afgespeeld.
Het artikel ‘Bevrijding uit het Amsterdamse getto. Thema in het biografisch oeuvre van Joosje Lakmaker’ is downloadbaar:
Tussen 2013 en 2017 zat ik in de redactie van Tijdschrift voor Biografie. Een tijdje was ik ook eindredacteur. In die hoedanigheid stelde ik een stijlboek samen, dat ik hier aan de openbaarheid prijsgeef.
Voor Tijdschrift voor Biografie ging ik ook op pad als interviewer. Zo sprak ik voor het themanummer ‘Koningsdrama’s’ (zomer 2013) Shakespeare-kenner Ton Hoenselaars:
Voor het themanummer ‘Het experiment’ (voorjaar 2017) sprak ik de biograaf van Andreas Burnier, Elisabeth Lockhorn:
Mijn debuut in Tijdschrift voor Biografie was een kort essay in het themanummer ‘Digitale identiteit’ (voorjaar 2012). Het ging over lezen, schrijven en redigeren:
Aantekening 18 maart 2022: Van de website van Tijdschrift voor Biografie, die ik onderhield, zijn enkele resten voor het nageslacht behouden gebleven.
Biografiebesognes 